Khủng hoảng hiện sinh: Dấu hiệu và cách vượt qua

Khủng hoảng hiện sinh là chủ đề ngày càng được quan tâm trong xã hội hiện đại. Đây là một trạng thái mà bất kì ai trong chúng ta đều có thể gặp phải khi cuộc sống có nhiều điều bất như ý và tinh thần chúng ta chưa đủ trưởng thành để đón nhận. Lúc này sẽ có rất nhiều câu hỏi đặt ra trong đầu kèm theo sự hoang mang lúng túng. Hãy cùng Anh Thắng Giấu Tên nhận diện và tìm cách vượt qua khủng hoảng hiện sinh nha.

Khái niệm khủng hoảng hiện sinh

Khủng hoảng hiện sinh (existential crisis) là trạng thái tâm lý khi một người bắt đầu tự vấn về ý nghĩa, mục đích và giá trị của cuộc sống. Điều này thường xảy ra khi họ gặp phải những biến cố lớn trong cuộc đời, như mất mát người thân, bệnh tật, hoặc thay đổi lớn về công việc hoặc mối quan hệ. Những câu hỏi thường gặp trong khủng hoảng hiện sinh bao gồm:

• “Cuộc sống của tôi có ý nghĩa gì?”
• “Tôi đang sống vì điều gì?”
• “Tại sao tôi lại tồn tại?”
• “Vì sao tôi không được yêu thương hay giàu sang?”
• “Tại sao cuộc sống bất công với mình quá vậy?”
• “Tìm một người hiểu mình khó đến vậy sao?”
• “Lựa chọn của mình đúng hay sai mà khó khăn thế?”

Khủng hoảng hiện sinh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, bất kể độ tuổi nào. Nó có thể gây ra cảm giác lo lắng, trầm cảm, và mất phương hướng dẫn đến sự chán nản và sống khép kín dần, không muốn chia sẻ hay kết nối với mọi người xung quanh. Nguy hiểm nhất là nó có thể gây ra trầm cảm dẫn đến các hành động gây hại cho bản thân và xã hội.

Tuy nhiên, nếu bạn nhận diện được nó và biết cách vượt qua thì khủng hoảng hiện sinh cũng có thể thúc đẩy sự phát triển cá nhân, khi người ta tìm kiếm và định hình lại giá trị và mục đích sống của mình.

Các triết gia hiện sinh như Jean-Paul Sartre và Albert Camus đã thảo luận về những vấn đề này và cho rằng con người phải tự tạo ra ý nghĩa cho cuộc sống của mình trong một thế giới vô nghĩa.

Một số thống kê về gia tăng khủng hoảng hiện sinh

Nghiên cứu chỉ ra rằng nữ giới có khả năng trải qua khủng hoảng hiện sinh cao hơn nam giới. Một nghiên cứu trên Archives of Women’s Mental Health phát hiện ra rằng khoảng 35% nữ giới so với 25% nam giới báo cáo có trải nghiệm về khủng hoảng hiện sinh​

Theo một khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2020, 25% sinh viên đại học toàn cầu cho biết họ đã từng trải qua một giai đoạn khủng hoảng hiện sinh. Điều này ảnh hưởng đến khả năng học tập và thành tích học tập của họ, với 20% trong số họ cho biết đã phải nghỉ học một thời gian do các vấn đề liên quan.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Frontiers in Psychology, tỷ lệ khủng hoảng hiện sinh đã tăng lên đáng kể trong đại dịch COVID-19. Cụ thể, 45% số người tham gia trong độ tuổi 18-24 cho biết họ đã trải qua các vấn đề hiện sinh như lo lắng về ý nghĩa cuộc sống và sự không chắc chắn về tương lai trong giai đoạn này.

Một nghiên cứu năm 2021 của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA) cho thấy khoảng 30% thanh thiếu niên ở Mỹ báo cáo có trải nghiệm về khủng hoảng hiện sinh ở một mức độ nào đó trong suốt quá trình phát triển

Tình trạng khủng hoảng hiện sinh ở giới trẻ

Khủng hoảng hiện sinh không chỉ xảy ra ở người lớn mà còn phổ biến ở giới trẻ, đặc biệt là trong những giai đoạn chuyển tiếp quan trọng của cuộc sống. Trong một thế giới đặc trưng bởi sự thay đổi liên tục và nhu cầu ngày càng tăng, thế hệ trẻ thấy mình đang phải vật lộn với một cuộc khủng hoảng hiện sinh sâu sắc.

Một nghiên cứu của PLOS.ORG đã chỉ ra rằng đại dịch COVID-19 đã gây ra những lo ngại phức tạp về mặt hiện sinh đối với giới trẻ. Sử dụng thang đo đa dạng về mối đe dọa của COVID-19, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng các thế hệ trẻ báo cáo mức độ hạnh phúc thấp hơn so với người lớn tuổi, chủ yếu do những lo ngại về sức khỏe, tài chính, quan hệ xã hội và lối sống​.

Một nghiên cứu khác đã tìm hiểu mối quan hệ giữa cô lập hiện sinh và các khía cạnh của sự gắn kết quan hệ. Nghiên cứu cho thấy sự cô lập hiện sinh có liên quan mạnh mẽ đến sự không an toàn trong các mối quan hệ, đặc biệt là kiểu gắn kết tránh né. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng các mối quan hệ xã hội tích cực để giúp giới trẻ vượt qua khủng hoảng hiện sinh​.

Các liệu pháp tâm lý hiện sinh đã được nghiên cứu và cho thấy có hiệu quả tích cực đối với trẻ em và thanh thiếu niên trong những tình huống đe dọa hiện sinh, chẳng hạn như chẩn đoán ung thư hoặc trải qua chiến tranh. Những liệu pháp này tập trung vào việc tái thiết ý nghĩa cuộc sống, giúp trẻ em và thanh thiếu niên đối mặt với những lo ngại hiện sinh một cách tích cực hơn.

Nguyên nhân khủng hoảng hiện sinh ở giới trẻ

1. Áp lực từ xã hội và gia đình: Giới trẻ thường phải đối mặt với áp lực từ gia đình và xã hội về việc đạt thành tích học tập, chọn nghề nghiệp, và phát triển bản thân.
2. Sự phát triển cá nhân và danh tính: Quá trình tìm kiếm và xác định danh tính cá nhân có thể dẫn đến sự bối rối và tự vấn về ý nghĩa cuộc sống.
3. Cạnh tranh và so sánh: Sự so sánh với bạn bè và đồng nghiệp trên mạng xã hội có thể làm gia tăng cảm giác bất an và tự ti.
4. Sự thay đổi và bất ổn: Thay đổi về môi trường học tập, công việc, hoặc mối quan hệ có thể gây ra cảm giác bất ổn và mất phương hướng.
5. Kỳ vọng và thực tế: Sự khác biệt giữa kỳ vọng và thực tế cuộc sống có thể dẫn đến cảm giác thất vọng và hoang mang.

Dấu hiệu của khủng hoảng hiện sinh ở giới trẻ

• Tự vấn về ý nghĩa và mục đích cuộc sống: Tự hỏi về mục tiêu và giá trị cá nhân.
• Cảm giác lo lắng và trầm cảm: Lo lắng về tương lai và cảm thấy buồn bã.
• Mất hứng thú: Không còn hứng thú với những hoạt động và sở thích từng yêu thích.
• Cảm giác cô đơn và tách biệt: Cảm thấy không ai hiểu mình và cảm thấy cô đơn.
• Thay đổi hành vi: Thay đổi trong cách sống và thái độ, có thể rút lui khỏi xã hội hoặc tìm kiếm trải nghiệm mới một cách cực đoan.

Nguyên nhân gây ra khủng hoảng hiện sinh

Khủng hoảng hiện sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, thường liên quan đến những biến cố lớn hoặc những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

1. Mất mát đau thương: Sự mất mát người thân, bạn bè hoặc thậm chí vật nuôi có thể khiến người ta đối diện với sự mong manh của cuộc sống và cái chết, từ đó gây ra khủng hoảng hiện sinh.
2. Sức khỏe có vấn đề: Những căn bệnh nghiêm trọng hoặc các vấn đề về sức khỏe có thể làm cho người ta suy ngẫm về sự tồn tại và ý nghĩa của cuộc sống.
3. Biến cố cuộc sống: Những thay đổi như ly hôn, mất việc, nghỉ hưu, hoặc thay đổi chỗ ở có thể làm đảo lộn cuộc sống và gây ra sự bất ổn về tinh thần. Đặc biệt là các biến cố về tình cảm yêu đương, tình cảm gia đình.
4. Thành tựu và mục tiêu không đạt được: Khi không đạt được những mục tiêu quan trọng hoặc cảm thấy những thành tựu của mình không có ý nghĩa, người ta có thể trải qua khủng hoảng hiện sinh. Điển hình là kinh doanh thất bại, phá sản hoặc bị nợ nần dễ dẫn đến khủng hoảng hiện sinhg
5. Tuổi tác: Đặc biệt là trong giai đoạn giữa đời, nhiều người trải qua “khủng hoảng giữa đời” khi họ tự hỏi về những gì mình đã đạt được và còn lại bao nhiêu thời gian để đạt được những điều khác.
6. Sự cô đơn và thiếu kết nối: Cảm giác cô đơn hoặc thiếu kết nối xã hội sâu sắc có thể làm người ta cảm thấy cuộc sống thiếu ý nghĩa và giá trị.
7. Những câu hỏi triết học và tôn giáo: Suy ngẫm về những vấn đề triết học hoặc tôn giáo sâu sắc, như ý nghĩa của sự tồn tại, sự tồn tại của Chúa, hoặc bản chất của thực tại, cũng có thể dẫn đến khủng hoảng hiện sinh.
8. Sự bất mãn với cuộc sống hàng ngày: Cảm giác chán nản, mệt mỏi hoặc không hài lòng với cuộc sống hàng ngày cũng có thể là nguồn gốc của khủng hoảng hiện sinh.

Khủng hoảng hiện sinh có thể là một phần của quá trình phát triển cá nhân, giúp người ta tìm kiếm và xác định lại giá trị và mục đích sống của mình nếu bạn biết cách chấp nhận nó và xử lý từng phần khủng hoảng.

Dấu hiệu khủng hoảng hiện sinh thường gặp nhất